ساختن برج تقطیر خانگی

بخش یک

اقلام لازم برای تهیه برج تعریق مسی:

سعی کامل شده که کلیه اقلام بزبان فنی و بازاری قابل درک برای دوستان نوشته شود.

سر ممه ای به وسیله ای (معمولا لوله) اطلاق میشود که از قطر لوله اصلی مقدار کمی کوچکتر بوده و طوریکه لوله اصلی با فشار در آن فیت و نصب میشود. معمولا قطر ممه ای از قطر آنچه بر آن نصب میشود به اندازه ضخامت لوله اصلی کوچکتر است.

کلیه اندازه ها در این مقاله بر حسب میلیمتر است. اشکال اصلی آنست که تمام اندازه ها در مقاله اصلی بصورت واحد امپریال میباشد. امکان بسیار کمی وجود دارد که 0.01% تقریب اشتباه وجود داشته باشد. برای راهنمایی بیشتر هر نوع قطعه با حروف انگلیسی مشخص شده است.

ابزار لازم:

برای کسانی که امکانات تهیه ابزارهای واجب را ندارند یا از لوله کشی اطلاعی ندارند ، توصیه میشود ابزار مورد نیاز را کرایه و یا توسط شخص واردی اقدام به تهیه و سر هم کردن دستگاه نمایند.

چه نوع تعریق:

دیگ پخت

اولین وسیله تعریق را میتوان دیگ پخت (Moonshine)نامید. این وسیله دارای محفظه برای جوشاندن ماده تخمیر بوده و خروجی آنرا لوله ای تشکیل میدهد که با عبور هوا یا آب ، بخار خروجی از دیگ را سرد و مایع میکند.

دیگ مسی تعریق حدود 500 سال برای تولید ویسکی مرغوب ایرلندی مورد استفاده قرار گرفت. سوای ناکار آمدی های بسیار ، این دیگ بسیار ساده و براحتی برای تعریق خانگی از عرقیات مفرح و اسانس ها گرفته تا ویسکی و ودکا قابل استفاده است.

در طول 2000 سال گذشته تغییراتی بسیار جزئی در آن داده شده و به سختی میتوان فرقی بین قرع و انبیق و دیگ پخت یافت.

مشکل اصلی دیگ پخت آنست که توانای آنرا ندارد که خواسته واقعی شما را عملی نماید. دیگ پخت معمولا برای جدا کردن محتویات موادی که تا 100 درجه حرارت اختلاف دارند بکار میرود. مثلا هنگامی که آبجو را تعریق میکنید ، آنچه بدست میآورید مقداری مطلوب و بقیه نامطلوب است. علت آنست که قادر به کنترل این نوع تعریق نیستید و خروجی دارای مقادیر زیادی نا خالصی است.

هر چند بعد از هر تعریق شما نتیجه بهتری از آنچه شروع کرده اید ، میگیرید. بنابراین هر بار که تعریق را تکرار میکنید (عرق دو آتشه) نتیجه بهتری میگیرید و نا خالصی کمتری در تولید شما باقی میماند. برای رسیدن به خلوص کامل باید آنقدر تعریق را تکرار کنید که در خاتمه تقریبا چیزی باقی نخواهد ماند.

در این رابطه اگر شما شکر معمولی سفید تخمیر شده را با دیگ پخت تعریق کنید نتیجه کار تولید خوبی نبوده ، اثرات فیزیکی منفی و رفتاری بعد از مصرف مشروب را داشته و برای جلوگیری از چنین عکس العملی باید بارها فرآیند تقطیر را تکرار کنید. مصرف مشروبات با داشتن ناخالصی میتواند گاهی باعث مسمومیت موقت شود.

علت آنست که الکل اتیلیک در کبد توسط آنزیم های بخصوصی به استآلدئید تبدیل میشود. استآلدئید که مقداری خاصیت سمی دارد توسط آنزیمی بنام استآلدئید دی هیدروژن شکسته شده و آنرا به اسید استیک (سرکه) تبدیل میکند. استآلدئید تاثیرات فیزیکی بر مغز داشته و شامل سردرد ، تشنگی مفرط ، دهان خشکی ، تولید ادرار زیاد و کاهش دید و نارسایی ارسال گلوکز به عضلات توسط کبد میشود. از آنجا که گلوکز ماده انرژی زای مغز بوده و کمبود آن تاثیرات نامطلوبی دارد ، لذا عکس العمل های طبیعی نظیر خستگی و بی حالی و عدم تمرکز را نیز بدنبال دارد. وجود قندهای اضافی و استرهای نامطلوب نیز کمک زیادی به وقوع این عکس العمل میکند. در زبان انگلیسی آنرا Hangover مینامند که شاید فارسی آنرا بتوان واکنش الکل اتیلیک نامید.

بدلیل این محدودیت هاست که تولید مشروب مناسب نیاز به تکرار تعریق در دیگ پخت برای هر تولید نهایی دارد. در کارخانجات مشروب سازی ایرلند که از دیگ پخت گاهی با ظرفیت 150000 لیتر آبجو برای تهیه ویسکی استفاده میشود تا سه بار مشروب حاصل را تعریق میکنند تا ویسکی مناسب بدست آید.

برج تعریق

با اختراع برج برگشتی Reflux در اواخر قرن نوزدهم ، انقلاب بزرگی در تهیه مواد با ارزش نفتی پدید آمد و با کمک آن توانستند بسیاری از مواد شیمیایی را همزمان با هم از نفت خام پالایش کنند که امروزه آنها را مصرف میکنیم.

عملکرد برج برگشتی تقطیر بدینگونه است که با کمک حرارت مخزن بزرگ حاوی مایع تغلیظ شده ای را تبدیل به بخار کرده و بخار تصعید شده به بالاترین نقطه برج صعود میکند. در قسمت بالایی برج برگشتی تقطیر (تاج برج) ، ماده تبخیری خنک و سیلان یافته و به سمت مایع تغلیظ شده در حال بخار شدن برگشت داده میشود و از آنجا که حرارت بالاست دوباره داغ و تبخیر میشود. این فرآیند را که تبخیر تکراری است تقطیر برگشتی یا پالایش مینامند.

با تکرار و ادامه این مدار دایمی ، تعریق داخل برج دایما مخلوط و مکرر میشود و اجزاء موجود در مخلوط بطور لایه های (انباره) گسسته و جداگانه در محلهای پیش بینی و تعبیه شده در برج تقطیر و بر اساس نقطه جوش آنها جدا و جمع آوری میشوند.

پالایشگاههای بزرگ با برج های صنعتی عظیم از فرآیند برج تقطیر دایمی (مداوم) استفاده میکنند. پالایش تا زمانی که تولید نهایی و مجزا و لایه لایه شده ادامه مییابد. در این زمان مواد تولیدی بطور همزمان از انباره های لایه ای (محفظه های نگهداری تولیدات) و با خروج مواد بی مصرف و ورود مایع جدید در برج تقطیر برداشت میشود و تقطیر برگشتی بطور مداوم ادامه مییابد.

با آنکه روش تقطیر برگشتی مداوم کارسازی فراوان داشته و بوسیله صنایع نفتی مورد تقاضای دایمی است ولی در عمل با کار ما مناسب نداشته و مورد توجه ما نیست. زیرا فقط طالب یک محصول آنهم بطور گاهگاهی از مایعی هستیم که مقدار آن نیز زیاد و در سطح صنعتی نیست بلکه بصورت بچ میباشد.

خوشبختانه برج تقطیر برگشتی (بطور خلاصه: برج تقطیر) قابلیت عملکرد بچ یا مداوم را دارد و میتوان حجم آنرا با خواسته خود بصورت نیاز صنعتی یا خانگی تطبیق دهیم.

این خواسته مستقیما بر ساخت و بزرگ و کوچکی برج تقطیر خانگی اثر میگذارد. بهمین جهت لازم است بدانیم در این فرآیند چه نکاتی نهفته است.

از جوشاندن مایع در برج تقطیر شروع میکنیم.

جوشاندن آبجو:

اصطلاحات فنی زیادی در مورد هنر تهیه آبجو ، شراب و مشروبات الکلی وجود دارد که ما به همه آنها کاری نداریم زیرا مورد مصرفی برای ساخت برج تقطیر ما ندارند. ولی باید توجه داشت ما از لیکور ها صحبت میکنیم که از جوشاندن آبجو یا شراب و تصعید بخار و سپس تغلیظ و سیلان دادن به بخار بدست میآید. ولی حریره آبجو یا شراب خام نتیجه تخمیر ماده اولیه مختلفی است که دارای قند میباشد که تغییر حالت داده و دارای الکل اتیلیک (مطلوب ما) و مقادیر زیادی املاح و مواد دیگر شده که معمولا در تعریق مورد نیاز ما نیست.

اگر مایل به تقطیر بچ معینی از مشروب هستید ابتدا مایع مورد نظر را حرارت دهید تا جوش آمده و مواد فرّار (سر تقطیر) خارج شود و سپس مشروب مورد نظر را برداشت کنید.

اگر میخواهید واقعا بدانید در فرآیند تعریق چه میگذرد ، تصویر زیر نظر شما را تامین میکند.

خنک ترین بخش برج تقطیر انتهای بالایی آنست (تاج برج) و گرمترین قسمت آن نزدیک به دهانه دیگ پخت میباشد. موادی که نقطه جوش آنها از صد درجه سانتیگراد بالاتر است معمولا در دیگ پخت باقی میماند و تصعید نمیشود. بهمین جهت شما نباید اجازه دهید درجه حرارت در برج تخمیر از 80 درجه تجاوز کند. این دقت عمل باعث میشود که مقادیر زیادی از ناخواسته های باقیمانده (ته تقطیر) از دیگ پخت خارج نشود. بهمین جهت مهمترین مطلبی را که باید بخاطر بسپارید آنست که مایع اولیه (در اینجا آبجو) بسادگی از آب ، قند و مخمر تشکیل شده ولی پس از تخمیر مایع شما دارای تمام موادیست (حتی بیشتر) که در بالا تصویر آن نشان داده شده است.

بسیار مهم است که بدانیم نقطه جوش (مثلا الکل متیلیک و 2- پروپانول) نزدیک به الکل اتیلیک است و سعی بر اینست که فقط الکل اتیلیک را استخراج کنیم. برای این منظور درجه حرارت برج تقطیر باید دایما در حال کنترل داشته باشیم تا فقط مشروب خالص بدست آوریم.

با توجه به مطالب فوق روش برج تقطیر بهترین انتخاب برای تولید مشروب بوده و از روش دیگ پخت خیلی بهتر است. با پذیرفتن آن ، روش برج تقطیر نیاز به تفکر و طراحی دارد و البته بهای ساخت آن نیز خیلی بیشتر از دیگ پخت معمولی است.

حال بهتر است قدری عمیق تر وارد به مراحل و پیش بینی های لازم برای تهیه برج تقطیر خانگی شویم.

ساخت برج تقطیر:

در این بخش میخواهیم بدانیم چگونه برج را بسازیم و چرا اینگونه ساخته میشود. این مرحله پیش زمینه لازم برای کسانیکه مایل بدانستن چرا ها هستند پدید میآورد و حتی ممکن است طراحی را قدری تعمیم داده تا با خواسته آنان مناسب باشد. اضافه آنکه اطلاعات بیشتر ممکن است از تولید الکل اتیلیک همراه با مواد نامناسب دیگر جلوگیری کند.

مصالح و اجزاء

انتخاب مواد اولیه درست برای ساخت برج تقطیر خیلی مهم است. فولاد ضد زنگ (استیل) انتخاب اصلح است زیرا به آسانی تمیز شده ، جالب به نظر رسیده و مقاومت زیادی در قبال مواد زنگزای موجود در مایع تعریقی و فرسودگی شیمیائی دارد. از طرفی دیگر کارکرد با مواد ساخته شده از فولاد ضد زنگ برای کسانی که خیلی فنی نیستند مشکل و سخت است بخصوص که به ابزار های ویژه نیاز مند است. تعدادی از اقلام را میتوان مستقیما از بازار تهیه نمود بخصوص قطعاتی نظیر فلنج و سه راهه و غیره و نیازی به دستکاری زیاد ندارند.

دیگ پخت

شاید مهمترین قسمت را میتوان دیگ پخت نامید. شاید بتوان در لوازم آشپرخانه و ابزار صنعتی فروشان اقلامی یافت و یا از کارخانجات صنعتی دیگ استیل مناسب را یافت که اغلب در آنها مواد شیمیایی حمل میشود و حتی داخل بعضی از آنها روکشی از سرامیک یا تفلون پوشانده است. اما مهمتر از آن آماده نمودن و اندازه نمودن سر دیگ و نصب دسته و آب بندی کامل آنست که نیازمند متخصص جوشکاری این نوع فلز است.

پیشنهاد یکی از دوستان را در زیر میآورم که شاید مورد توجه قرار گیرد. مواد اولیه از ورقه قولاد ضد زنگ (استاینلس استیل) میباشد. در این طرح بدنه دیگ از یک ورقه با ضخامت یک میلی به شکل متوازی الاضلاع مطابق اندازه های زیر بریده شده و سر و ته دیگ بشکل دایره از ورقه با ضخامت دو میلی است. ابتدا با اندازه گیری شکل متوازی را نورد نموده و آنرا بصورت نیمه مخروطی که یک سر آن به اندازه دایره بریده شده بزرگ و سر دیگر آن به اندازه دهانه داخلی دایره دوم است در آورده و سپس دو لبه ورقه نورد شده را با دقت لبه به لبه جوشکاری نقره کرده و از آب بندی آن مطمئن میشویم.

نیمه مخروط بدست آمده را روی ورقه دایره بزرگ گذاشته (کف دیگ) و اندازه گیری کرده و مقدار کمی از اطراف دایره را برش داده و با ضرب چکش لبه داده تا قاعده نیم مخروط در آن قرار گیرد.

لبه بالائی دایره سوراخ شده (دهانه دیگ) را چند شکاف کوچک داده و لبه آنرا نیز با ضربات چکش کمی بطرف خارج منحرف میکنیم بطوری که لبه بالائی مخروط نیز در داخل (دهانه دیگ) قرار گیرد و حال سه قطعه را جوشکاری کامل کرده و آب بندی کامل میکنیم.

حاصل دیگی است که سر و ته آن یک اندازه ولی بدنه آن مخروطی است و دستگیره آنهم لبه بالایی دیگ است. این دیگ سرپوش ندارد و برای سرپوش باید از دایره ای از همان اندازه و ضخامت استفاده نمود ولی دهانه آن که برج تقطیر بر آن سوار میشود فقط 50 میلی قطر دارد که سوار کردن آن آسان و میتوان آنرا بطور دایم روی دهانه درپوش دیگ جوشکاری نمود.

سرپوش و دهانه دیگ را میتوان با نصب لاستیک نسوز بعنوان عایق و آب بندی و با کمک سه یا چهار سوراخ بیکدیگر پیچ و مهره و متصل نمود.

البته روشهای دیگر برای تهیه دیگ پخت استیل وجود دارد و گاهی جستجو و اطلاعات شبکه ای و پرسش از دوستان میتواند نسبت به تهیه آن از اینجا و آنجا اقدام نمود.

در هرنوع از این دیگها باید دقت فراوان نمود که محل نصب شدن سر دیگ به پایه برج تقطیر توسط لاستیک نسوز بعنوان واشر آب بندی و توسط پیچ و مهره طوری محکم شود که بارگیری و باز کردن و تمیز کردن دیگ به سهولت انجام شود.

تغییر دادن هر نوع دیگ به آنچه مطلوب کار است باید حتما طوری انجام شود که حجم آن پاسخگوی نیاز کار بوده و باز کردن برج تقطیر و بستن آن زمان زیادی را نگیرد و از همه مهمتر آب بندی کامل شود و ته دیگ آنقدر ایستایی داشته باشد که تحمل باری حدود 5 کیلو و ارتفاع بلند برج را داشته (تعادل) و در هنگام خالی بودن یا بار کردن و استفاده واژگون نشود.

یکی از ویژگی های ساخت و تهیه دیگ پخت و برج تقطیر ، ابتکار شماست. مثلا حتی در ساختن برج تقطیر اگر تهیه لوله با اندازه 38 در بازار امکان پذیر نبود میتوان آنرا به 40 تغییر داد و همزمان میتوان کلیه اعداد نوشته شده 38 در صورت مواد و قطعات لازم را نیز باید به 40 تغییر داد تا با یکدیگر جفت و جور شوند.

استفاده از فولاد ضد زنگ در ساخت یا تهیه دیگ پخت این حسن را دارد که اگر این قاعده را رعایت شود مشروب تولیدی هرگز بوی فلز بخود نخواهد گرفت و خلوص کامل خواهد داشت. تصویری را که مشاهده میکنید نمونه ایست که مولف استفاده نموده و از جنس استیل و در اصل بشکه حمل و نقل شیر و دست دوم است.

این بشکه ظرفیتی حدود 35 لیتر و دارای سرپوشی قابل نصب با دسته مناسب و نظیر نقره میدرخشد.

درپوش دیگ پخت:

طبیعی بنظر میرسد که دیگ استیل دارای درپوش از جنس مشابه باشد. این درپوش دو کار را انجام میدهد یکی پوشاندن و آب بندی دهانه دیگ پخت و دیگری آنکه پایه اصلی برج تعریق و محل اتکای آنست. توصیه میشود در صورت امکان آنرا از استیل با قطر مناسب تهیه کنید. ساخت قطعات برج تقطیر را هم میتوانید از استیل تهیه کنید که متاسفانه مخارج را خیلی بالا میبرد. انتخاب بعدی برای ساخت و کاربرد بقیه اجزاء برج را بهتر است از مس تهیه نمود. و هنگامی که بخوبی تمیز شود دارای رنگ بسیار زیبائی هم خواهد بود.

در ضمن بنا به نظر بسیاری از دست اندرکاران به مشروب دهان مزه بسیار مناسب نیز میدهد.

برج شامل سه قسمت جداگانه است که بعدا بهم متصل و پس از اطمینان از اندازه دقیق و فیت شدن کامل ، جوش نقره میشود. این سه قسمت شامل ستون برج اصلی ، لوله خنک کننده و بالاخره کل دستگاه رادیاتور است. مچموعه سوار شده این سه قسمت را برج تقطیر مینامیم.

خنک کننده:

ابتدا با ساخت خنک کننده شروع میکنیم. تقریبا همه میدانیم چیست ولی شاید ندانیم وظیفه آن در برج تعریق چیست و یا چگونه عمل میکند. ابزار مورد نظر ما برای خنک کردن هر نوع گاز و تبدیل آن به مایع است. مایعی که تمام فرآیند تعریق را بخاطر آن انجام میدهیم. این وسیله قلب رادیاتور و مرکز دستگاه خنک کننده و سیال کردن گاز حاصل از جوشاندن مایع مورد نظر است.

حنک کننده را میتوان با روشها و طرح های مختلف ساخت ولی بدلایل زیادی که در بخش بعدی خواهید دید ، خنک کننده پوسته ای طرح مناسبی برای اینگونه برج تقطیر است. جریان آب خنک مداوم بین پوسته و لوله مارپیچ (چنبره) جاری شده و بدینگونه گاز تولیدی وارد شده از برج تقطیر را بنا به قوانین فیزیک سیالات تبدیل به مایع نموده و از مجرای دیگر آن خارج میشود.

بهمین سادگی که میبینید ولی موارد زیادی را برای ساخت یک خنک کننده مناسب برج تقطیر باید در نظر گرفت.

اغلب ابزار های تقطیر دارای خنک کننده های کوچک هستند. علت آنست که آنها فقط برای یک منظور ساخته شده و آنهم پائین آوردن درجه حرارت بخار تعریقی در حدی است که گاز را تبدیل به مایع کند. در روش تعریق با دیگ پخت معمولی (Moonshine) ، لوله مارپیچ مسی و عبور آن از میان آب سرد و یا غرقاب کردن آن در زیر آب میتواند عمل سیال کردن گاز بخار را انجام دهد معمولا از آن نوع خنک کننده توقعی بیشتری نمیتوان داشت. حتی میتوان از خنک کننده ای استفاده نمود که در مجاورت هوای سرد اطراف ، بخار الکل را سیال کند.

اما توجه داشته باشید ما در حال ساخت نوعی پالایشگاه کوچک هستیم و برج تقطیر پیچیدگی های زیادی دارد و الکل اتیلیک ساده تولید نمیکند بلکه آنرا چند بار بخار و خنک و سیال نموده تا در نهایت الکل را از لوله خروجی عبور میدهد. بهمین جهت نیاز به سیستمی مطمئن و کارا از نظر خنک کردن و کنترل دما دارد تا این فرآیند بنحو احسن انجام شود.

بهمین جهت سیستم خنک کننده در برج تعریق ، بزرگتر و پیچیده تر و کاملتر از روش دیگ پخت معمولی (Moonshine) است. از همه مهمتر آنکه این رادیاتور وظیفه دیگری نیز بعهده دارد و آنهم تنظیم درجه حرارت داخلی برج تعریق نیز هست.

برای رسیدن به این هدف لوله ورودی و خروجی آب را از جنس لوله مسی 12 میلیمتری گرفته ایم که بعنوان خنک کننده معمولی حتی درون برج تقطیر را نیز کنترل و خنک کند. هدف اصلی از چنین عملکرد را میتوان کنترل مقدار تعریق مجدد و مکرر در داخل برج تقطیر نامید.

همانگونه که در تصویر زیر میبینید ، ورودی آب سرد از پائین برج شروع و پس از عبور از خنک کننده به بالای برج رفته و از آن جا خارج میشود.

بدنه بزرگ پوسته مسی در حقیقت بعنوان نوعی رادیاتور محسوب میشود و مقداری از حرارت تولید شده را با ورود از قسمت تحتانی در محیط برج بخود جذب نموده و زمینه را برای تعادل حرارتی مناسب فراهم میآورد.

این دلایلی است که رادیاتور و سیستم خنک کننده پوسته ای را بزرگ تهیه شده تا کارایی کافی داشته باشد و منظور ما را تامین کند. از طرفی ساخت آن ساده تر از نوعی است که از لوله مارپیچ را درون برج تقطیر سوار میکنند.

اولین قدم تهیه هسته خنک کننده است.

1- هسته خنک کننده:

این طرحی است که مایل به ساخت آن هستیم.

این هسته از سه بخش (قطعه) تشکیل شده است.

تبدیل 38 به 25 را به یک طرف لوله مسی با طول 584 لحیم کرده و سپس با برس سیمی یا سمباده نرم آنرا تمیز و پرداخت میکنیم. فراموش نکنید نوع لحیم باید حتما بدون سرب باشد. زمانی که محل اتصالات را با شعله مشعل حرارت میدهیم ، لحیم داخل اتصالات مکیده میشود. در زمانی که لحیم هنوز گرم و بصورت مایع است بهتر است با پارچه ای اطراف آنرا تمیز کنید تا لحیم اضافی برداشته شود.

سپس تبدیل 25 به 12 را به سر دیگر لوله مسی طول 584 لحیم میکنیم. زمانی که آنرا تمیز و پرداخت کردید پوسته رادیاتور چنین به نظر میرسد:

2- پوسته خنک کننده:

گام دوم ساخت پوسته ایست که با دقت اطراف هسته خنک کننده را بگیرد. این پوسته اجازه میدهد که آب سرد جاری با سرعت از اطراف هسته عبور و با تماس دایمی گرما را سریعا بخود جذب و درون هسته را خنک کند. همچنین خیلی سریع میزان خنک کردن در داخل یا خارج برج را با تند یا کند کردن جریان آب ، تنظیم میکند.

از آنجا که خروجی برج از لوله 38 میلی تشکیل شده باید آنرا به 25 میلی برای خوراندن به هسته (بالا) تبدیل نمود و سپس پوسته را از لوله 38 میلی تهیه نمود. آنچه باقی میماند فاصله ای (لایه ای) حدود 6 میلی برای جریان یافتن عبور آب است. برای این منظور باید کاری عجیب را بر روی سرپوش های پوسته انجام دهیم تا آنچه مورد نظر ماست بدست آید.

این عمل باید با دقت خاص انجام شده و ابتدا مرکز سرپوش را بوسیله پرگار مشخص نموده و سپس یکی را با مته 28 میلیمتری و دیگری را با مته 15 میلیمتری به آرامی سوراخ نمود تا بخوبی به سر و ته هسته فیت شود.

سرپوش ها که سوراخ شد ، دو قطعه از ممه ای 64 میلی به دو سر سه راهی نصب و زمانی که آنرا بشکل زیر با اندازه دقیق 470 میلی تنظیم نمودید کار این قسمت نیز پایان یافته است.

مهمترین اندازه طول کل پوسته است. هنگامی که هسته سوار شد بایستی حتما به اندازه از بالا و پائین درپوش فیت شود. میتوانید این کار را با بالا و پائین نمودن سر ممه ها (یکی یا هر دو) تنظیم نموده و آنگاه آنرا لحیم کنید تا اندازه دقیق بدست آید.

حال نوبت سوار کردن قطعات بر هم و لحیم کردن رادیاتور است. هسته را از طریق سوراخها از انتهای سربند پوسته وارد کنید. مطمئن شوید سه راهی ها در طول مرکزیت دارند . هسته و پوسته قبل از سوار شدن باید شبیه تصویر زیر بنظر برسند.

بخش دو

ساخت بدنه برج

بدنه اصلی برج لوله ایست که از بالای دیگ پخت بطور عمودی افراشته میشود. این ستون از لوله 50 میلی مسی ساخته میشود و حدود یک متر طول دارد. در راس و بالای آن دما سنجی روی دهانه سرپوش نصب میشود و درون آن با منجوق (بعدا توضیح داده میشود) جهت ایجاد محیط کارآمد و کافی ، تغلیظ و چگالی شدن در داخل برج تقطیر انباشته میشود. با دو لوله خنک کننده (ورودی و خروجی آب) به رادیاتور متصل میشود. همچنین با یک سه راهی از بالای برج به زانوئی رادیاتور وصل میشود تا قطعات بر روی هم سوار و مستحکم شده و هم فرآیند تقطیر به سهولت انجام شود.

سر برج (تاج برج)

تاج برج از یک سرپوش ، یک دما سنج ، یک سر ممه ای 76 میلی و یک سه راهی 50 در 50 در 38 تشکیل یافته. همچنین از پائین تر با دو ممه ای 12 (خروجی از سه راهی 38 در 38 در 12) و دو ممه ای بطول 64 متصل شده به زانویی 38 میلی اتصال برج را نشان میدهد. سرپوش با دقت بوسیه مته به قطر 15 میلی سوراخ شده و با واشر لاستیکی ضخیم و مخصوصی مجهز میشود که دما سنج را در راس برج محکم نگهدارد.

از آنجا که انواع دما سنج دارای قطر بدنه مختلف هستند ، اندازه دقیق واشر را خود میتوانید پس از تهیه دما سنج محاسبه کنید. توجه داشته باشید این سرپوش به تاج برج لحیم نمیشود و همیشه این امکان وجود دارد که سرپوش برداشته و درون برج را با فشار آب تمیز و شستشو نمود.

بدنه برج

بدنه برج از لوله مسی بقطر 50 بطول 915 میلی و در سه نقطه به رادیاتور و قسمت انتهای آن به وسیله فلنج به سرپوش دیگ متصل میشود.

دو سوراخ 15 میلی در راستایی مستقیم در دو طرف لوله ایجاد میشود. این دو سوراخ (در حقیقت چهار سوراخ در دو طرف لوله برج) از مرکز دو سوراخ باید فاصله ای دقیقا 470 میلی داشته باشند. ولی از همه مهمتر آنکه باید با لوله های خروجی فوقانی و تحتانی بدنه رادیاتور تطابق داشته و بر یک راستاباشند. برای این منظور نیاز به مته با راهنما و یا مته با پایه (رومیزی) دارید تا سوراخها دقیقا در مرکز لوله برج قرار گرفته و در راستای صحیح طول لوله برج هم باشند.

زمانی که سوراخها تعبیه شد ، نوبت تمیز و پرداخت کردن سه راهی ها و ممه ای ها و قسمت میانی میرسد. حال ممه ای 38 و زانوئی را به سه راهی متصل کنید ولی آنها را لحیم نکنید زیرا باید تا مرحله نهایی سوار کردن رادیاتور آزاد بماند.

بخش سه

سوار کردن بدنه برج

دو لوله خنک کننده 12 میلی (طول 178) را وارد دو دهانه سه راهی 38 در 38 در 12 نموده و از دو سوراخ مقارن روی بدنه سوراخ شده لوله اصلی برج عبور دهید. آنچه خواهید داشت مطابق تصویر زیر است.

مطمئن شوید همه پیوندها درست و بجا و تطابق کامل داشته و بوسیله گونیا آنها را در راستای صحیح قرار دهید. زمانی که کاملا راضی شدید ، رادیاتور و لوله های خنک کننده را جدا کنید. تمیزکاری کرده و زانویی 38 و ممه ای 38 را به سه راهی لحیم کنید.

در نهایت لوله خنک کننده را به رادیاتور متصل و لحیم کاری را با تطابق و بطورکامل انجام دهید. محل اتصالات را تمیز کنید.

بخش چهار

بر پا کردن برج

گام بعدی سوار کردن فلنج یا کوپلانگ به انتهای برج تقطیر و نصب شبکه ای فلزی در انتهای آن است. راههای مختلفی برای حصول به این مطلب وجود دارد. قبل از هر اقدامی باید توجه داشت که ساخت این فلنج بستگی به سرپوش دیگ و نوع دیگ شما دارد. بنابراین اندازه دقیقی را نمیتوان نوشت ولی ایده ساخت آن را میتوان ارائه داد و ابتکار شماست که آنرا تکمیل میکند.

نصب ستون برای دیگی که درپوش جداگانه (قابل برداشتن) داشته باشد خیلی آسانتر است. مهم نیست چه ابتکاری را بکار میبرید ولی مهم آنست که برای تمیز کردن داخل برج بتوان به راحتی آنرا جدا و دوباره سوار نمود.

پایه انتهایی برج باید بین سه تا پنج سانتیمتر زیر دهانه سرپوش دیگ شود تا شبکه توری فلزی را با کلمپس بتوان در انتهای آن نصب و محکم نمود. این شبکه توری نگهدارنده منجوق هائیست که بعنوان فیلتر و تحریک کننده گاز داخل ستون برج ریخته خواهد شد و کلمپس از جنس استیل سنگینی این دانه ها تحمل نموده و مانغ ریختن آن بدرون دیگ میشود. از طرفی با باز کردن کلمپس خارج کردن و تمیز کردن یا تعویض منجوق ها آسان خواهد بود. آنگونه که اتصالات باید بنظر برسد را در تصویر زیر خواهید دید.

اگر دیگ انتخابی شما دارای سرپوش قابل برداشتن و جدا شدن نباشد ، استفاده از این روش برای اتصال ستون به دیگ پیشنهاد نمیشود.

روش پیشنهادی دیگر آنست که یک سر ممه ای لوله ای 50 میلی از جنس فولاد ضد زنگ (استیل) را روی دهانه دیگ جوشکاری نمود که محل اتصال سر دیگ با انتهای لوله برج میشود.

یک روش دیگر برای نصب توری شبکه آنست که تسمه ای ضخیم از جنس مس را به انتهای لوله برج لحیم نموده ، وسط تسمه را حدیده نموده و شبکه توری را با کمک یک پیچ به کف لوله متصل نمود. باز کردن و بستن شبکه با کمک همان پیچ انجام میشود.

بدلیل آنکه دیگ پخت انتخابی مولف دارای درپوش قابل برداشت میباشد ، برای تمیز کردن برج تخمیر نیازی به بستن یا باز کردن پیچ و مهره روی درپوش دیگ نیست. و با ایجاد سوراخی به قطر 54 میلی توسط آهنگری وارد ، انتهای لوله برج را از دو طرف به درپوش دیگ ، جوش نقره نمود. در این روش انتهای لوله به طول 50 میلی از طرف دیگر درپوش بیرون گذاشته شده تا بستن و باز کردن شبکه توری از کف لوله آسان باشد.

پر کردن داخل برج تقطیر

محفظه داخلی برج تقطیر را باید با وسیله ای پر نمود که از طرفی گاز و بخار حاصل از جوشیدن دیگ بتواند از آن عبور کند و از طرفی دیگر بخار یا گاز مستقیما و براحتی از بالای برج خارج نشده و از همه مهمتر در طول مسیر عمودی تصعید گاز قدری خنک شود. این خنک شدن اثر بسیار مهمی در فرآیند تقطیر پالایشی دارد و باید با وسیله ای ساده و در عین حال عملی این حالت را پدید آورد. در پلایشگاههای نفت این عمل را با کمک علم فیزیک سیالات و گذراندن گاز حاصل از بخار شدن نفت خام از بالای دیگ پخت بکمک لوله های پیچ در پیچ و سرد و گرم کردن مکرر گاز درون برج تقطیر و حتی با اضافه کردن مواد شیمیایی مخصوص انجام میدهند. برج تقطیر ما چنین توانایی و کاربرد پیچیده را ندارد ولی با کمک کاتالیزوری ساده و عملی همین کار را انجام و به گاز متصاعد شده درون برج دیکته میکنیم که چگونه باید تفییر یابد.

این پدیده ساده (کاتالیزر) را با اضافه کردن خرمهره یا منجوق درشت به اندازه حدود 5 میلی در مسیر عبور گاز (همان برج تقطیر خودمان) انجام میدهیم. گاز و بخارات حاصل از جوشیدن دیگ تنها راه فراری که دارد عبور از لوله عمودی برج است. پر کردن لوله برج با این منجوق ها باعث میشود فشار گاز از لابلای آن منجوق ها مسیر خود را بیابد و بالا رود. بطور خودکار باعث آرام شدن و بطئی شدن سرعت حرکت و تصعید گاز میشود و از طرفی هر چه گاز بالاتر میرود خنک تر میشود تا جایی که تقریبا در بالای برج سیال میشود و حالت بی حرکتی پیدا میکند ولی مطابق قوانین جاذبه دوباره در لوله سیلان یافته و بطرف پائین لوله سرازیر میشود. دو لوله خنک کننده ورودی و خروجی آب رادیاتور کمک موثر به این تغییر حالت ماده گازی است و منجوق ها نوعی کاتالیزر بازدارنده سرعت و خنک کننده گاز بحساب میآیند.

منجوق شیشه ای یا خرمهره از گل پخته (یا هر وسله فیزیکی دیگر) در برج تقطیر نقش همان لوله های پیچیده و بالا و پائین رونده در برج پالایش نفت را بازی میکنند. چند وسیله دیگر را نیز میتوان پیشنهاد نمود از جمله تیله شیشه ای ، پشم شیشه ، قطعات ریز شیشه خورد شدن و شکسته شیشه جلو و عقب اتوموبیل (فقط نوع شیشه های ایمنی اتوموبیل) تراشه های مسی یا فولاد ضد زنگ ماشینهای تراش کارگاهی و غیره. مهم آنست که از هر وسیله ای استفاده میکنید باید قبلا با آب جوش و ماده چربی بر قوی شسته و پاک و تمیز و عاری از هرگونه کثافات و سپس ضدعفونی شده و در هنگام مصرف کاملا خشک باشند. مهم آنست که در مقابل حرارت تا حدود 130 درجه مقاوم بوده و تغییر شکل و فرم و حالت نداده و از خود بو ، طعم یا رنگ نا مطلوب ساطع نکنند.

پر کردن لوله برج واژه صحیحی نیست زیرا از واژه پر کردن چنین استنباط میشود که لوله برج را باید با این مواد چنان پر نمود که راه خروج هر چیز حتی گاز و بخار مسدود شود. در صورتی که منطور ما از پر کردن وارد نمودن اجسامی به درون لوله برج است که حالت نوعی فیلتر خنک کننده گازی یا بخاری و همچنین افزایش دهنده سطح داخلی را بازی کند. از طرفی دیگر همانگونه که رفت باعث افزایش حجم لوله بدلیل حرارت دیدن ، انبساط ، ذوب شدن یا ایجاد هر گونه واکنش شیمیایی نشود. منظور ما آنست که سرعت عبور بخارات را کم نکرده و فقط با ایجاد محیطی خنک و بسته و بزرگتر آنرا وادار کنیم سرد شده و به آرامی فرونشین کند. این ماده بکار برده در واقع دانسیته گاز را باید تغییر داده و آنرا مبدل به مایع کند. اگر واژه پر شدن بکار میرود منظور مسدود کردن راه عبور بخارات تولید شده نیست. از طرفی میخواهیم سطح داخلی برج را با روشی فیزیکی افزایش دهیم بدون آنکه به قطر یا طول لوله بیافزائیم. استفاده از این اجسام یا مواد پر کردنی سطح (و نه حجم) داخلی برج تقطیر را به مقدار زیادی افزایش میدهد و میتوان سطح بسته استوانه داخلی برج را که قطری 50 میلی و طولی حدود یک متر دارد (تقریبا 1570 سانتیمتر مربع ) به بیش از 5 برابر رساند. برای آنان که با هندسه سر و کار دارند درک این مطلب بسیار ساده است. در زیر نمونه این خرمهره ها آمده است ولی حتما نباید در جستجوی این نوع ماده بود. در ضمن این ماده نباید در اثر سنگینی یا هر عامل فیزیکی دیگر فقط در ته لوله جمع شوند و در تمام بلندی لوله بیک اندازه پخش شده باشند. بهمین دلیل واژه پر کردن معنای خود را از دست میدهد.

نکته بسیار کوچکی نیز در اینجا نهفته است: هر چه سطح این مواد شفاف تر و براق تر باشد عمل دانسیته شدن با سهولت بیشتری انجام میگیرد و در اینجاست که به امکانات شما بستگی دارد.

این مواد را بایستی تا اندازه لبه لوله خروجی آب از برج تقطیر پر نمود و بالاتر از آن بایستی فضای آزاد و خالی باشد.

دهانه لوله ورودی و خروجی آب

نیاز به دو کلامپس از حنس استیل دارید. لوله پائین (ورودی) را به لوله آب جاری متصل نموده و کلمپس کنید و لوله خروجی را میتوان به هر اندازه انتخاب که خروج آب را بهر نقطه که مایل بودید تسهیل کند.

با نصب و کار گذاشتن سرپوش بالایی برج ، مرحله سر هم کردن کامل شده و دستگاه برج تقطیر شما آماده کار است.

تنها موضوع باقیمانده توضیحاتی است که در بخش بعدی در مورد حرارت دادن و خنک کردن میآید.

حرارت دادن

در این قسمت رعایت و اصول حرارت دادن به دیگ پخت ، توضیح داده میشود. منبع حرارت یکی از عواملی است که به نوع و نحوه کار آن باید توجه نمود.

ابتدا باید تصمیم بگیرید از چه منبع حرارتی برای دیگ پخت استفاده میکنید. از المنت برقی یا شعله گاز؟

المنت برقی

برای دیگ با گنجایش حدود 20 لیتر المنت غرقابی 1500 تا 3000 وات کافیست. این المنت ها را میتوان از فروشگاههای آبگرم کن برقی تهیه نمود. اما کنترل عبور ولتاژ مناسب برق برای راه اندازی و کنترل این نوع المنت ها خیلی گران تمام میشود زیرا نیاز به رگولاتور برقی گران قیمت دارید. این نوع المنت باید در داخل دیگ کار گذاشته شده و در کف داخلی دیگ نصب گردد و تمیز کردن آن کار دشواری است. سیم تغذیه (محل دوشاخه) برق باید از داخل به خارج دیگ بوده و سوار کردن آن شبیه سماور برقی نیاز به اطلاعات و کاری استادانه دارد تا مایع درون دیگ به خارج نشت نکند.

راه دیگر استفاده از اجاق برقی است. در این روش نیازی به سوار کردن المنت در داخل دیگ نیست و زحمت سوراخ کردن و آب بندی محل خروجی اتصال سیم را ندارد. متاسفانه محدودیت فراوانی در این نمونه اجاق های برقی وجود دارد و آنهم بهدر رفتن مقدار زیادی انرژی حرارتی در خارج از محیط گرمایی است و از طرفی قدرت آنها آنقدر کافی نیست که دیگی به حجم 20 لیتر یا بیشتر را به آسانی بجوش آورد. تنظیم درجه حرارت معمولا به کم ، متوسط و زیاد محدود میشود.

از همه مهمتر آنکه تغییر درجه حرارت به آسانی میسر نیست و زمانی طولانی برای تنظیم و یا کم و زیاد کردن درجه حرارت تولیدی لازم دارد و گاهی در عمل کار را غیر ممکن میکند. از طرف دیگر اینگونه اجاقها برای حرارت دادن یا پختن غذا در حجم کم و در داخل خانه یا محیط پیش بینی و بسته درست شده اند.

حسن بزرگ المنت های برقی آنست که از نظر تمیزی و نداشتن شعله برهنه مناسب همه کاری هستند.

شعله گاز

شعله گاز بصورت گاز شهری یا کپسول در مقایسه با المنت برقی بهتر است. تمیز کردن دیگ آسان و از آن مهمتر تنظیم درجه حرارت آسان و به میزان دلخواه از خاموشی تا حداکثر است.

شعله گاز را خیلی سریع میتوان بالا و پائین یا کم و زیاد نمود و از نظر بازده ای حرارتی بر المنت برقی توفق زیادتری دارد. از طرفی شعله گاز بخصوص نوع کپسولی میتواند برج تقطیر را قابل حمل و نقل بهمه جا نمود مثلا در زیر زمین ، حیاط ، در باغ یا حتی هر گونه فضای آزاد.

بهای آن نیز ارزان تر از المنت برقی و مخارج راه اندازی و گاز آن نیز ارزانتر از کیلووات برق تمام میشود. در کمتر از نیمساعت میتوان دیگ پخت 20 لیتری را با آن بجوش آورد یا به حرارت مطلوب رساند. اشکال بزرگ شعله گاز اینست که نیاز به اکسیژن برای سوختن و همجنین ایجاد گاز کربنیک دارد که برای رفع این مشکل میتوان از هواکش یا پنجره باز یا قرار دادن آن در فضای آزاد بهره جست. از طرفی کار کردن با شعله گاز نا مناسب و خراب که اشکال سوختن با شعله زرد و خراب بودن ممه گاز را دارد باعث ایجاد ستون شعله و از کار انداختن دستگاه تقطیر و حتی گاهی آتش گرفتن برج بدلیل نشت گاز الکل را دارد. بهمین جهت کاربرد شعله گاز سالم شهری یا کپسول باید با رعایت کلیه استانداردهای ایمنی استفاده از آن باشد.

طرز کار اندازی برج تقطیر

شرط احتیاط

قبل از شروع اولین تقطیر چند کلامی را باید بعنوان احتیاط و آگاهی و ایمنی در میان بگذارم.

تقطیر الکلی یعنی کار کردن با حرارت بالا ، احتمالا استفاده از برق ، آتش برهنه ، مایع جوشان و مخلوطی از همه اینها احتراق و آتش سوزی. شما با الکل آتشخوار و شعله حرارت سر و کار دارید. همه اینها میتواند به صدمه فردی منجر شود. مسلما شما کودک و بی تجربه نیستید ولی به مصداق مثل معروف فارسی که اغلب آنرا بی اهمیت و ساده میانگاریم: علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد. آگاهی داشتن از خطرات خود نوعی پیشگیری تلقی میشود. توصیه آنست که در هنگام تعریق آمادگی کامل داشته و پیش بینی های لازم ایمنی را بکنید. کار کردن با برج تخمیر شباهت زیادی به جوش آوردن بنزین در قابلمه ای روی شعله گاز خانه را دارد.

آزمایش برج تقطیر

منظور از این آزمایش کنترل بست ها و محل های جوش داده شده در دستگاه تقطیر و روش کنترل رادیاتور است. برای اولین بار و زمانی که میخواهید برج را آزمایش کنید از 5 تا 10 لیتر آب معمولی استفاده میکنیم. این آزمایش بشما این امکان را میدهد که بازدهی تولید را نیز آزمایش کنید.

دیگ را آب کرده و روی منبع حرارت قرار دهید.

لوله های ورودی و خروجی آب را نصب و محکم کنید.

برج تقطیر را روی دهانه دیگ گذاشته و آب بندی کنید.

جریان آب سرد ورودی به دستگاه را متصل نکنید.

منبع حرارت را روشن و روی حداکثر بگذارید.

دما سنج را به تاج برج متصل کنید انتهای دما سنج باید روی لوله خروجی بالای برج بنشیند.

در مدت کوتاهی (حدود 15 تا 20 دقیقه) و یا تازمانی که آب بجوش آمد و ملاحظه نمودید که بخار آب همراه با مایع از لوله خنک کننده خارج میشود (درجه حرارت دما سنج 100 درجه را نشان میدهد که نقطه جوش آب است) نشانه آنست که حرارت در بالای برج به 100 درجه رسیده است.

با این آزمایش متوجه میشوید که با مقدار مثلا 10 لیتر مایع چه مقدار زمان برای رسیدن به نقطه جوش آن وقت لازم دارد و برای کار اصلی و با حجم بیشتر یا کمتر میتوانید طول زمان جوش آمدن را حدس قریب به یقین بزنید. یادداشت کنید.

درجه حرارت را تا حدود کمتر از سه چهارم حداکثر کم کنید.

شیر ورودی آبسرد را به آرامی باز کنید تا جریان آبسرد در سیستم رادیاتور بکار افتد. مقدار باز شدن شیر آبسرد نباید زیاد باشد ، بلکه باید بمیزانی باشد که بخار از لوله خروجی خارج نشده بلکه فقط آب گرم از آن خارج شود.

میزان و مقدار آب خروجی نشان دهنده حداکثر بازدهی دستگاه را تحت شرایط بالا بشما نشان میدهد.

از بشر (ظرف مدرج) استفاده کنید و دقیقا مقدار 250 سی سی آب مقطر خروجی را در آن جمع آوری کنید. زمان لازم برای جمع آوری 250 سی سی آب مقطر باید بین 7 تا 8 دقیقه باشد. یادداشت کنید.

پس از آزمایش بالا ، شیر ورودی لوله آب را آنقدر باز کنید که خروج آب مقطر از لوله خروجی توقف یافته و از آن هیچ آبی خارج نشود.

بگذارید در این حالت دستگاه با همان میزان حرارت (سه چهارم یا کمتر حداکثر حرارت) بکار خود ادامه دهد. در این حالت هر چند خروجی آب مقطر از دستگاه رویت نمیشود ولی دستگاه در حال پالایش آب خواهد ماند (حدود 15 دقیقه) و نشاندهنده آنست که حداکثر توان دستگاه (تولید) در حالت پالایش چه مقدار زمانی است.

این آزمایش را تا زمانی ادامه دهید که اولین قطرات خروجی آب مقطر تولیدی از دستگاه (تحت شرایط جدید) خارج شود. این زمان را نیز یادداشت کنید.

زمانی که این آزمایش را نیز به انجام رساندید ، موقع خاموش کردن دستگاه است.

خاموش کردن و از کار انداختن دستگاه چند مرحله پشت سر هم دارد. همیشه باید این روش را دنبال کنید زیرا در غیر اینصورت بدلیل انبساط شدید حرارتی ، دستگاه وهمچنین دیگ پخت از داخل فرو میریزد و دستگاه برج تقطیر شما صدمه شدید میخورد و حتی گاهی از داخل منفجر میشود.(قانون فروپاشی یا تراکم انبساطی)

1- ابتدا دما سنج را از روی تاج برج بردارید (از دستکش استفاده کنید).

2- حرارت را کاملا قطع کنید.

3- شیر ورودی آب را ببندید و جریان آب را قطع کنید.

این مسئله را سرسری نگیرید. زیرا اگر لوله خروجی تولید از برج تقطیر از حنس پلاستیک باشد ، در هم پاشی و پیچ خوردگی شدید پیدا میکند یا بهم میچسبد. زیرا چسبیدن لوله پلاستیک ، ورودی هوای لازم برای خنک شدن دستگاه را قطع مینماید. در صورت بروز چنین حادثه ای خلا هوایی داخل دستگاه ایجاد شده و فشار هوای خارج میتواند سیستم لوله کشی داخلی دستگاه را در هم بپیچد و به اصطلاح تغییر شکل دهد.

زمانیکه دستگاه به خنکی محیط اطراف رسید ، لوله های ورود و خروج آب را جدا کنید و از بالای تاج برج با فشار آب روان به داخل آن آب بریزید تا مواد ریخته شده در داخل برج تقطیر (تیله یا منجوق) تمیز شوند.

برج تقطیر را از سرپوش دیگ جدا کرده و دیگ را کاملا شسته و تمیز کنید.

حال میدانیم سیستم برج تقطیر چگونه کار میکند. مسلما چند بار آزمایش شما را در امر تعریق با برج کاملا آشنا کرده و به قول معروف به چم و خم کار وارد میشوید.

تنظیم کردن برج

هر گاه شما سعی کنید که خلوص تقطیر را در حداقل زمان بالا ببرید ، شما با مقدار برگشتی تقطیر در داخل برج مواجه میشوید. زمانی که برج در حال کار کردن (فرآیند تقطیر) است ما فقط به مقداری جزئی از خروجی تولید (نتیجه تقطیر) اجازه میدهیم از دستگاه خارج شود. و بیشتر مقدار تعریق شده ابتدا از درون بالایی برج خنک شده و دوباره بدرون دیگ پخت باز میگردد. این کنش را مقدار برگشتی مینامند. تناسب یا درجه مقدار برگشتی تقسیم به مقدار تعریق (خروجی از دستگاه تقطیر) را "نسبت بازده" مینامند.

در تئوری هر چه مقدار برگشتی بیشتر باشد ، تولید خالص تر است. بزبان دیگر بیشترین مقدار برگشتی به معنای تولید خالص تر و پالایش شده تر است (الکل خالص تر).

در عمل هر چه نسبت بازده بیشتر باشد میزان خلوص (بالا رفتن درجه الکل خالص) تولید کمتر خواهد شد. با تمرین و کنترل بیشتر بر کارکرد دستگاه ، زمانی خواهد رسید که بر اساس زمان مصرف شده و بهای انرژی حرارتی ضریب متقابل تولیدی (جواب دادن دستگاه) نتیجه مطلوب نمیدهد.

این موضوع بسیار مهم است که بدانید ، مهم نیست چند مرتبه مقدار برگشت انجام شود ، مهم آنست که شما هرگز موفق به تولید الکل خالص 100% نخواهید شد.

تحت این شرایط ، هدف شما این خواهد بود که الکل خالص تری تولید نمائید که از نوع بازاری آن بهتر بوده و زمان تهیه آن نیز حداقل مقدار زمانی و بهای آن کمتر باشد.

حال سئوال اصلی مطرح میشود:

مقدار "نسبت بازده" در تقطیر چقدر بوده و چگونه آنرا تنظیم کنیم؟

نسبت بازده سیستم برج تقطیر ساخته شده با تنظیم عبور آبسرد داخل برج نتظیم میشود. ما نسبت بازده را با اندازه گیری حداکثر میزان تقطیر در حرارت معین بدون وجود آب در سیستم رادیاتور محاسبه کرده ایم ، سپس با اجازه عبور و نتظیم آبسرد بداخل سیستم مقدار کسر عددی آنرا نیز یافته ایم.

بطور مثال: شما توانسته اید مقدار یک لیتر (1000 سی سی) در ساعت را بدون دادن آبسرد به سیستم خنک کننده برج تعریق کنید. و شما نسبت بازده ( 3 به 1) را در نظر دارید. سپس بدون تغییر در میزان حرارت سیستم خنک کننده را راه انداخته اید (شیر جریان آبسرد را باز کرده اید) تا میزان 250 سی سی در ساعت تقطیر کنید.

این عمل به آن معناست که که برای 1000 سی سی عبور تعریق در واحد زمان ، 250 سی سی نسبت بازده داشته اید و مقدار 750 سی سی مقدار برگشتی داشته اید. محاسبه ساده نتیجه میدهد که نسبت بازده شما 3 به 1 بوده است.

حال به سئوال اصلی باز میگردیم:

" بهترین نسبت بازده برای کار کردن چقدر است؟ "

پاسخ این سئوال بستگی کامل به طراحی برج تقطیر دارد. آنچه که در تعریق بدست آورده ایم ، سنجش تعریق خروجی است و ارزیابی خلوص تولید است.

تجربیات مکرر ، پاسخ دقیق سئوال شما را خواهد داد.

اگر بعنوان مثال تعریق الکل اتیلیک منظور نظر شماست ، بهتر است با نسبت بازده 3 به 1 شروع کنید. در کارخانجات این نسبت بازده تفاوت و بستگی داشته و از 1.8 به 1 تا 5 به 1 در نوسان است.

تحت چنین شرایطی معمولی ، شما قادر خواهید بود از مقدار آبجو 20% در مدت 6 ساعت ، الکلی با خلوص 90% و با کیفیتی بسیار شفاف و بدون بو تقطیر کنید.

در هر حال شما کنترل کامل بر تقطیر برگشتی دارید و فقط عاملی که به کار شما محدودیت میدهد ، درجه و میزان مطلوب پالایش است.

کلام آخر

خوب همه کارها تمام شد یا شاید شروع کار آغاز شد. شما تقریبا از هیچ شروع کردید ، کم کم با آموزشی ساده راه و مسیر را طی کردید. شاید آنقدر در گیر شدید تا برج تقطیر را ساختید و حتی شاید جلو تر هم رفته اید.

این تجربه مهمی و شاید نوعی ماجراجویی بود. برای همه کسانی که تمام کار را به انجام رسانده اید امید موفقیت دارم. مهمتر از آن شاید آنقدر پیشرفت کرده اید که برج تقطیر خیلی بهتر از این نمونه ساده ساخته اید. امید آن دارم که آموخته های خود را بدیگران نیز آموزش دهید و شاید دیگران نیز از تجربیات شما بهره مند شوند.

کسی چه میداند ، شاید با سر شوق آوردن کسانی که این مطالب را خوانده اند مقداری دگرگونی در آنها پدید آید. اگر چنین دگرگونی پدید آمده بخاطر وجود و علاقه شما بوده است. بنابراین شما هم وظیفه خود بدانید به دیگران بیاموزید تا تمایلات خود را محقق نمایند و آزاری به جسم و روح دیگران نیز وارد نیاید.

در هر حال با دستگاهی که شما ساخته اید ، قادر خواهید بود بسیاری از مواد نا متجانس و نا مطلوب موجود در مشروب دلخواه خود را حذف و جدا کرده و مشروب مطلوب خود را بدست آورید.

برای بسیاری این بهترین پاداش است.

سوم دیماه 1386

ساقی

این مقاله با مجوز رسمی از وبسایت http://www.moonshine-still.com و از روی مقاله زیر ترجمه و سپس خلاصه شده است. How to build a home distillation apparatus.pdf

دلیل خلاصه شدن یا حذف بعضی از مطالب آنست که ارتباط مستقیم با ساخت دستگاه در ایران نداشته و بیشتر مربوط به قوانین تهیه مشروب خانگی در کشورهای دیگر است. همچنین تغییراتی مختصر و جابجایی در تقدم و تاخر مطالب نیز بعمل آمده و نکته هایی نیز اضافه شده است.

این مقاله را میتوانید بصورت پی دی اف از اینجا داونلود کنید. اندازه 1.03 مگا بیت.